lkalawang Aklat
ANG AT.ING .PANANAMpALATAYA Leo J. Trese
acramento at Dasa
Salin sa Pilipino ni Mar V. Puatu
MGA SAKRAMENTO AT DASAL
PALIWANAG
SA
ATING
PANANAMPALATAYA Aklat Bila_ng II MGA SAKRAMENTO AT DASAL
Salin ng "THE FAITH EXPLAINED" ni Padre LEO TRESE (/s_inalin ni MAR S. PUATU)
SAINT PAUL PUBLICATIONS Pasay City, Philippines
Nihil
Obst_at:
Imprimatur:
REV.
FELIPE
+ REV.
E.
OCOL
BIBNVENIDO M.- LOPEZ
Manila, September 3, J!17J
Jltalaw-. PacWimbac No. f.f",9/&.000/9/77
PCPM Registered Certificate No. 732
Published and printed by the Daughters of Saint Paul 2650 F. B. Harrison, Pasay City, Philippines
MGA NILALAMAN Paunang Salita
9
KABANATA I-Ang mga Sa,kramento
11
KABANATA 2-Ang Binyag
22
KABANATA 3-Ang Kurnpil
46
KABANATA 4-Ang Eukaristiya
56
KABANATA 5-Ang Misa
77
KABANATA 6-Ang Banal na Komunyon
115
KABANATA 7-Ang Pagkukumpisal
135
KABANATA 8 -Pagsisisi
146
KABANATA 9 -Kurnpisal
158
KABANATA 10-Parusang Temporal at mga lndulhensiya
169
KABANATA 11-Bendisyon sa Maysakit
175
KABANATA 12 -Ang Banal na Orden
186
KABANATA 13-Matrimonyo
202
KABANATA 14-Ang mga Sakramental
219
KABANATA 15- Dasal
225
KABANATA 16-Ang Arna Namin
241
KABANATA 17-Ang Bibliya
247
PAUNANG SALITA
Basaliin upang malaman, alamin upang matutuhang maha• fin, maha/in upang mapagsilbihan -iyan ang apostoladong pi nagsisikapang gawin ng isang grupo ng mga Cursillista, na, nag. kasama-sama sa Pan Pacific Advertisers, Inc., isang advertising agency dito sa Maynila. Daliil sa apostoladong ito, 11apag_tulunga11 naming isali11 sa wikang Pilipino ang "The Faith Explained", isang aklat ni Fr. Leo J. Trese, na, nagpapaliwanag ng ating pananampalataya. Ang aklat na ito ni Fr. Trese ay lzinati namin sa dalawang ba hagi - ang unang aklat ay tungkol sa "Ang Kredo at ang mga Utos," at ang pangalawa naman ay ang librong ito, na, nagta taglay ng tungkol sa "Mga Sakramento at Dasal." Marami ang nagtatanong sa amin kung bakit d{/\V kami nag aaksaya ng panahon sa gawaing ito, samantala11g 11apakaran1i ng problemang bumabagabag sa ating bansa ngayon. Paghihikahos, kriminalidad, graft and corruption at kawalan 11g tiwala - ang mga ito ang apat na kabayo ng Apokalipsis 11a nagiging salot ng lipunan natin ngayon. Dapat daw, wika ng iba, ay ang mga ito ang dapat naming talakayin, usigin at bigyan 11g lu11as. Da pat nga po, ngunit higit na mahalaga para sa amin ang. pag ukula11 ng pansin ang buhay na ispiritual ng a111i11g kapuwa. Naniniwala kaming ito ang dahilan kaya siya nilikha 11g May kapal, kayat ito ang bagay na lzigit na!'l1ing hi11ibigya11 ng lza laga. Nawna may gulang ngunit hindi na tahasang bata ang kabataan, sila ay nakakaranas ng pagtatagisan ng kanilang mga emosyon. Si la ay nahahati ng pagnanasang magkaroon ng kalayaan ng mga may edad na, ngunit pinipigilan naman nilang bitiwan ang seguridad na dulot sa kanila ng kanilang pagkabata. Sila ay nababagabag ng mga bagong damdaming dulot sa kanila ng kanilang kata wan. At ang mga magulang na nagtutulak sa mga batang ito sa apoy kapag pinalalayaw nila ang pakikipag-date ng mga ito, ay nagkakasala sa kanilang mga anak. Hindi nila alam na mala k.ing bangin ang naghihintay sa mga kabataang ito at sila na mismo ang nagiging dahilan ng kani!ang pagkahulog dito. Tungkol sa kasal, hindi maaaring. ang mga magulang ang siyang pumiti ng magiging kabiyak.. ng_ kanilang anak. Hindi sila ang makikisama ng panghabangbubay sa kabiyak na ito, kungdi ang kanilang anak - kaya ang anak din ang dapat pu mili ng kanyang napupusuan. Ngunit, may natututuhan din na. man ang mga magulang tungkol sa kalikasan ng tao, kaya ma-
214
aari nilang maituro ·agad sa kariilang mga anak kung sino ang nagliligaw na huwad at kung sino ang tunay na tapat. Matalino ang anak na nakikipag-usap muna sa kanyang mga magulang bago siya makipagkasundo sa kanyang naptipusuan. Hindi mat alino para sa kanya ang magkibit na Iamang ng ba likat sa payo ng kanyang magulang sa pagsasabi ng, "Basta't gusto ko siya; ako ang masusunod." Maaaring ang mga magu lang ang magkaroon ng paunang hatol agad. Mahirap para sa isang ama ang umamin na may binatang talagang karapatda pat sa kanyang anak na dalaga ; · ganoon din ang isang ina, ma• 'hirap para sa kanya ang tanggaping may dalagang makaka pag-alaga sa kaniyang anak na binata tulad _ ng pag-aalaga niya. Ngunit, sa kabuuan, ang magulang ay tumitingin sa ikabubuti ng kanilang m&§l anak, at iniiwasan nila ang pagha hatol na ito, at pinipilit nilang maging malinaw · ang pag-iisip at matuwid ang kanilang pagpapasiya. Ito ay higit na ,kailangan, Jato na kapag ang kanilang anak ay nakikita nilang bihag o nabubulagan ng pag-tbtg. Kung sadyang ang mga magulang ng binata o dalaga ay hindi makatarungan sa kanilang pakikialam, may isang tao , pang malalapitan ang dalawa upang makahingi ng payo at tulong ang kanilang Pastor o Kurnpesor. Sa katunayan, ito nga �ng da pat nilang gawin, sapagkat ma!aki ang magagawa ng kanilang Pastor o Kurnpesor upang maging maligaya ang kanilang kasal at pagsasama sa panghabangbuhay: . Kasabay ng pagpapayong ito ng mga magulang at ng Pastor o ng Kumpesor, kinakailangan ding umasa s a dasal ang hinata o dalagang tunay na naghahangad ng mabuting kasal, Ang mga magulang ay maaaring magkamali, sampu ng Pastor o ng Kurn pesor. Ngunit ang Diyos ay hindi maaaring magkamali kailan• man. Sa sinumang naghahangad ng kaligayahan o · linaw ng pag iisip sa pagpili ng magiging kabiyak ng dibdib, isang mahigpit na pangangailangan ang hilingin ang tulong ng Maykapal s a manaka-nakang pakikipag-usap s a Kanya s a harap ng tabema kulo. Kasama na nito ang madalas na pangungumpisal at pag tanggap ng Banal na Komunyon. Dahil sa ang layunin ng bina� t a at dalaga ay ang maligaya at banal na kasal, isang mahigpit
215
na pangangailangan sa kanila ang hangaring pagsilbihan ang Di yos upang matamo nila ang Kanyang biyaya sa kanilang pag· sasama sa hinaharap. Kahit na ang damdamin nila para sa isa't-isa ay ubod ng kalinisan, may panganib pa ring nag-aabang sa kanila, kapag sila ay madalas na nagsasama o nag-de-date. Hindi naman ito nangangahulugan na binabawasan natin ang pagtingin natin sa kabutihan ng karamihan sa ating mga kaba taang Katoliko. Tayo ay tao lamang, wika nga - ang laman ay natutukso, at kapag nadarang sa apoy, tiyak na magliliyab. Upang mapangalagaan ang kanilang sarili sa pagkakasala sa ka• linisang puri, isang matibay na garantiya para sa kanila ang malimit na pangungumpisal at pangungumunyon. Kapag sila ay hwnarap sa altar, higit na dakila ang kanilang pagmamahal sa isa't•isa, dahil sa alam nilang natalian nila ang kanilang pag• nanasa at naipailalim nila ito sa grasya at sa kahinahunan. Sa sandaling matanggap nila ang sakramento ng Matrimonyo, ma• laya na silang magtamasa ng kaligayahan ng laman - isang ba• gay na inihandog sa kanila ng Diyos sa loob ng sakramento, ngunit isang bagay na ipinagbawal sa labas nito. Matalinong pagpapayo, dasal at kalinisang puri bago ikasal - at kabiyak na Katoliko din. Ang mga ito ang batayan ng ma• ligaya, pangmatagalan at nakakapagpayamang kasal. Ang kasal na ito ay magniningning, lalo na kung ang serernonyas ay ma• eaganap kasama ng Misa ng Kasal. Ang Misa ng Kasal ay hindi ang sakramento ng Matrimonyo mismo. Nagaganap ang sakra• mento ng Matrimonyo sa sandaling magpalitan ang binata at dalaga ng kanil�g pagsang-ayon sa kasal sa harap ng Pari at dalawa pang mga saksi. Ang sakramentong ito ay magaganap, kahit na walang kasamang Misa ng Kasal. Pangkaraniwan, at higit na maganda, kung may seremonyas na kasama ang Mi• sang nabanggit, ngunit, hindi na ito sadyang kinaka ilangan. Subalit, ang binata't dalagang nagpasiyang tumanggap ng lahat ng grasyang matatanggap ,nila sa pagpili nila ng bokas yong ito, ay tiyak na maghahangad na maganap din ang Misa ng Kasal, sa pagtanggap nila ng sakramento ng Matrimonyo. Ito ay natatanging Misa na may natatanging bendisyon sa litur h iya ng Iglesiya para sa mga naghahangad pakasal. May nata• tanging Misa ng Ordinasyon s a liturhiya para sa binatang nag. alay ng kanyang sarili sa Diyos bilang P.ari. May natatanging
216
Misa din ng Konsagrasyon para sa pag-aalay ng bagong sim bahan sa Diyos. Hindi kataka-taka, lrung ganoon, na may nata tanging Misa para sa magkabiyak na 11agnaoaSAng ialay ang ka nilang sarili sa Diyos, bilang katulon1 sa Kanyang gawain ng panglilikha at panuoubos - bilang lglealya aa loob ng lglesiya sa Katawang Mistiko n i Kristo. Ito ay isang dagdag na pagpa pahalaga ng lglesiya sa sakramento ng Matrimonyo.
Responslbllldad ng Pagtging Magulang Sa panahong i to ay maraming pag-uusap-usap tungkol sa re,;ponsibilidad ng pagiging magulang, dahil sa dalawang maha halagang bagay. Una, ay ang panganib na maaaring dumating ang panahon na lubhang dumami ang tao sa buong mundo a t hindi na magiging sapat ang pagkain para s a lahat. Pangalawa, ay ang lubhang tumataas na halaga ng pagpapalaki ng mga ba ta upang mabigyan sila ng sapat na karunungan, pangangaila ngan tulad rig damit, gamot, pamamahay at iba pang bagay upang sila ay maging maligaya sa mundong ito. Nangangahulugan ito, kung ganoon, n a responsibilidad ng mag-asawang Kristiyano na rnag-ingat sa pagsisilang ng sanggol. Kailangang pag-isipan nilang rnabuti ang kanilang kalagayan sa buhay, at tingnan kung ang kanilang kabuhayan ay sapat upang magsilang sila ng karapatang bilang ng mga sanggol, at kung gaano kadalas ang pagsisilang na ito. Hindi labag sa K.ristiyano ang bagay na ito. Binigyan tayo n g Diyos ng pag-iisip at katalinuhan, at inaasahan Niyang gaga mitin natin iyan, habang turnutulong tayo sa gawain Niya n g panglikha. Ang malubhang bagay sa responsibilidad na ito ay ang pa raan kung paano natin maisasagawa ito. Ang umiwas sa pagta• talik ng mag-asawa, kapag ito ay malaya at kapuwa sinang-ayu• nan ng magkabiyak, ay · karapatan nila - kahit na ang pag-iwas na ito ay paminsan-minsan lamang, o sa matagal oa panahon. Ang pagtatalik ng mag-asawa na may kasamang paraan upang maiwasan ang panganganak sa pamamagitan ng gamot o anu-
217
mang paraan, ay labag sa batas ng kalikasan, ayon sa mga Teo logong Katoliko kaya ito'y isang malubhang kasalanan. Hang• gang hindi nagbibigay ng pahintulot ang Iglesiya sa pag.qwas ng panganganak sa pam�magitan ng mga paraang nabanggit na• tin, ang tanging paraan lamang na sinasang-ayunan ng Iglesiya ay ang tuwirang pag-0was sa pagtatalik ng mag-asawa, upang mabigyan nila ng puwang ang pagsisilang n g kanilang mga anak.
218
'
lka-14 na Kabanata ANG MGA SAKRAMENTAL
Mga Kasangkapan ng Grasya Malaki ang pagkakahawig ng salitang sakramental sa sali tang sakramento. Sa katunayan, ang ibig sabih4n ng salitang sa kramental ay halos katulad na ng sakramento. Ngunit, may ma laking kaibahan din ang dalawang salitang i to. Ang sakramento ay isang panglabas na tandang i tinatag ni KPisto upang maka pagbigay ng grasya sa mga kaluluwa. i\ng sakramental ay pang labas na tanda rin ; ngunit, ang mga i to ay itinatag ng Igle• siya, at hindi nakapagl)ibigay mi smo ng grasya. Ang mga sakra• mental ang nag-ayos sa atin upang makatanggap nga ng grasya, sa pamamagitan ng pag-uudyok sa atin ng damdamin ng pana nampala taya at pagmamahal . Ang anumang grasya na tatang• gapin natin sa paggami t ng mga sakramental ay darating da• hil sa pangloob nating disposisyon at dahil sa bisa ng mga pa• nalangin ng Iglesiya na nagbigay lakas sa mga sakramental na iyon. H igit na lilinaw i to sa pagsusuri natin ng isang sakramen• taJ na ki lalang-kilala natin : ang banal na tubig. Ang banal na tubig ay walang iba kungdi pangkaraniwang tubig galing sa gri• po na may halong kaunting asing panglamesa. Sa pamamagitan ng Pari, binebendisyunan ng Iglesiya ang asin muna, pagkata- · pos ay ang tubig, at panghuli ay ang pinaghalong tubig at asin. Sa pagbebendisyon sa asin, i to ang dasal -n g Iglesiya: "Nawa'y lumusog ang kaluluwa at katawan ng sinumang gumamit nito, at. . . nawa'y itaboy mula sa alinmang pook na m�wisikan n i to ang anumang pangi tain, kasamaan , pandaraya at lahat ng maru ruming espiritu. . ." Sa ibabaw ng tu big, ito ang dasal ng Iglesiya : "Nawa'y maging kasangkapan ng banal na grasya sa paglilingkod sa Iyong mga mis• teryo, upang itaboy ang lahat ng masasamang espiritu at sakit, upang lahat ng bagay sa bahay at iba pang gusali ng mga nanam-
219
palataya na mawisikan ng tubig na i to ay maging malaya sa lahat ng karumihan at lahat ng sakit. Paalisin sa mga lugar na ito ang anumang nakakahawang hangin na nagdudulot ng karamdaman. Na wa'y mawalan ng bisa ang panlilinlang ng nag-aabang na Kala ban. Ang lahat ng panganib sa kaligtasan at kapayapaan ng mga naninirahan dito ay paalisin sa pagwiwisik ng tubig na ito, upang maging matatag laban sa tuligsa ang kalusugang dulot ng pag tawag sa Iyong banal na pangalan." Pagkatapos na maihalo ang asin sa tubig, makikiusap ang Iglesiya sa Diyos na : "Tingnan ng buong lugod ang asin at tubig na lyong nilikha. Sinagan nawa ito ng Iyong kabutihan. Gawin Mong banal sa pamamagitan ng lyong pagmamahal, upang sa pag tawag namin sa Iyong pangalan saan man iwisik ang tubig a t asing ito a y maitaboy ang panunuligsa n g masamang espiritu a t mapawi • ang pananakot ng ahas na may lason. At kahit nasaan man kami, sana'y paratingin Mo ng Espiritu Santo sa amin, na ngayo'y humihingi ng Iyong Awa." Iyan ang banal na tubig. Kinuha ng Iglesiya ang dalawang pangkaraniwang bagay sa buhay ng tao, at ginawa i to bilang ka sangkapan ng grasya. Hindi tagapagdala ng grasya mismo tulad ng sakramento. Tanging ang kapangyarihang personal ni Jesus ang makakagawa niyan. Ngunit sa bisa ng kapangyarihan niya bilang Katawan Misliko ni Kristo, nakikiusap ang Iglesiya sa Diyos para sa lahat ng taimtim na gagamit ng banal na tubig na binendisyunan sa ngalan ni Kirsto. Kapag buong taimtim na ginamit natin ang banal na tubig na ito kung ganoon, ipinapailalim natin ang a ting sarili sa pangka• lahatang panalangin ng Iglesiya, tulad ng batang sumisilong sa ilalim ng payong ng kanyang ina kapag umuulan. Magiging ma bisa para sa atin ang panalanging i to ng Iglesiya, ayon sa sarili nating pananalig sa kabutihan ng Diyos at sa pagtanggap natin sa katotohanang tayo'y ganap na umaasa sa Kanya. lyan ang da lawang pinagmumulan ng grasya na naidudulot ng sakramental : ang pangloob na disposisyon ng gumagamit nito, at ang panala ngin ng lglesiya. Jiang mga sakramental ay mga bagay, samantalang ang mga iba naman ay mga gawa. Liban sa banal na tubig, maraming mga bagay pang binebendisyunan ang lglesiya, a t itinatabi upang ga-
220
.
mitin sa bagay ng relihlyon lamang. Kasama rito ang mga kan dila, abo, palaspas, krusipiho, rosaryo, iskapular, mga larawan ng ating Panginoon, ng Banal na Birhen at ng mga santo. Ang mga sakramental na gawa ay ang mga bendisyon at pag• eksorsismo na isinasagawa ng Iglesiya sa pamamagitan ng kan• yang mga Obispo a t mga Pari. Ilan sa pagbebendisyon na ito ay ginagamit sa pag-aalay, tulad ng pagbendisyon ng Iglesiya sa isang kalis, sa altar, mga kasuotan sa Misa, at ibang mga bagay pa na sadyang inilalaan para sa banal na pagsarnba. Ang ibang bendisyon ay panawagan lamang, na humihiling sa kabutihan ng Diyos ukol sa bagay o taong benibendisyunan, tulad ng pagbe bendisyon sa isang bagay, sa bukid o mga pananim, sa mga sang gol at sa maysakit. Kakaunting tao lamang ang nakakaalam na napakaraming mga bendisyong maaaring igawad ang Iglesiya. May bendisyon - o opisyal na dasal na may kapangyarihan ni Kristo-sa-Kanyang-Iglesiya - para sa halos lahat ng gawain ng tao sa buhay na ito. Ang eksorsismo o pagtataboy sa demonyo ay isang natata nging uri ng sakramental na gawa. Sa pamamagitan nito, tina• tawagan ng Iglesiya ang ngalan ni Kristo upang utusan ang de monyong lumisan sa katawan ng taong sinakupan niya. Bago namatay si Jesus sa Krus, naging makapangyarihan ang panana kop ni Satanas sa tao a t kalikasan, kaysa ngayon. Iyan ang dahi lan kung bakit lumaganap noong panahong iyon ang pamamahay ng demonyo sa katawan ng taong nasasakupan niya. Dahil sa sakripisyo ni Jesus, tinubos Niya ang tao at pinutol Niya ang pa nanakop na ito ni Satanas. Pambihlra na lamang - at may ka tangi-tanging dahllan ang Diyos dito - na, pumapayag Siyang mamahay ang demonyo sa katawan ng tao ngayon. Iyan ang dahllan kung bakit maingat ang Iglesiya, bago siya pumayag na magkaroon ng opisyal na pagtataboy ng demonyo. Sinusuri munang mabuti kung ito nga ay tunay na pananakop ng demonyo sa katawan at hindi lamang isang uri ng sakit na pag-iisip. Tanging ang Obispo ang maaaring hurnirang ng Pari na siyang magsasagawa ng taimtim na pagtataboy na ito - at iyan ay pagkatapos lamang na Siya ay makatapos ng ilang- panahon ng pag-aayuno bilang paghahanda sa pagtatakwil sa Arna ng Kasinu ngalingan. Kapag may oangyaring pagtataboy ng demonyo sa pa· nahong ito, hindi na halos natin nalalaman ito ngayon - dahil sa
221
ginagawang lihim ito ng lglesiya upang mapangalagaan ang la hat ng nasasangkot . Ang mga sakramental na pangkaraniwang ginagamit sa bahay na Katoliko ay ang krusipiho, banal na tubig, at binendisyunang ,kandila. Ang sakramental na pangkaraniwang ginagamit sa ka tawan ng tao ay ang iskapularyo ng mga Carmelita ; o ang ka palit nito, ang medalyang iskapularyo. Ang krusipiho ay matatagpuan sa pinakamadaling makilang lugar sa tahanang :katoliko, na, ang mga namamahay ay nagpu punyaging maging malusog ang kanilang pananampalataya. l to'y nakasabit sa pader o kaya ay nakatayo sa isang · mesa sa · pinaka sala ng bahay. Maaaring may maliit na krusipiho ring matatag· puan sa loob ng mga silid tulugan. Higit sa lahat, ang kahala gahan ng krusipiho bilang sagisag ng ating pananampalataya ay madaling maunawaan. Ito ang nagpapaalala s-a atin ng walang hanggang pagmamahal ng Diyos para sa tao upang tayo ay matubos at magkaroon ng buhay na walang hanggan. Wala nang inakakapag-antig sa ating damdarnin ng higit pa sa sagisag na ito, na, naging · tanda ng pagkamatay ni Kristo upang bayaran lamang ang atipg mga kasalanan. Wala nang makapagbibigay la kas Joob sa atin ng bigit pa dito, sapagkat kapag inihambing na tin ang paghihir�p natin sa paghihirap na dinanas ng ating Pa nginoon sa krus, ay naiibsan agad at nabibigyan ng halaga ang lahat ng ating pagdurusa. Malimi t na may banal na tubig ding matatagpuan sa bahay na Katoliko. Ang knbuluhan ng tubig bilang sagisag ng grasya na kapangyarihang Juminis ng kasalanan ay alam na natin. Napag· usapan na natin ang kahalagahan · ng banal na tubig bilang isang sa k ramen ta 1. Sa tahanang Katoliko ay tiyak . na may matatagpuan tayong dalawang kandilang nabendisyunan. Kalimitan ay nakatago ito, ngu nit higit na mabuti kung makikita i tong rtakalagay sa kandelero sa magkabilang panig ng krusipiho na nakatayo sa -mesa. Ang pag gamit ng kandila o kaya ay larnpara, ay nakaugal•:an na -ng tao sa pagsamba, kahit na noong unang panahon pa. Sa mga pagano man, . at sa mga Hudyo noong unang panahon, malaki_ ang naging kabu• Juhan ng kandila sa kanilang mga seremonyas. Noong kabataan ng Iglesiya Kristiyana, higit n a naging kailangan aag mga kandila at lampara sapagkat ang banal na Sakripisyo ay ginaganap nila_ sa
222
kadiliman bago mag-umaga o · kaya ay sa madHim na libingan sa sa ilalim o c11tacombes. Ang kandila ay naging sagisag ni Kristo 'bilang ilaw ng , daigdig, na, "dumalaw sa atin, upang liwanagin ang nakaupo sa kadiliman at sa lilim ng kamatayan, upang ituwid ang ating mga yapak sa daan ng kapayapaan " ( Lukas 1 :78-79 ), at ito ay natatak na sa isipan ng mga unang Kristiyano. Dahil dito, ginawang banal ng lglesiya ang paggamit ng kandila sa banal na pagsamba: kailangang nakasindi ang 'mga ito sa Misa, habang ibinibigay sa karamihan ang mga sakramento, at sa iba pang mga seremonyas ng lglesiya. Kapag nagdala ng Banal na Ko munyon ang Pari sa maysakit, may kandilang dapat na nakasindi rnalapit sa higaan ng maysakit. Gabi-gabi sa pagdadasal ng buong pamilya ng rosaryo, makikita din natin nakasindi ang kandilang bi nendisyunan sa tabi ng krusipihong pinagdadasalan nila. Kung m insan, sa gitna ng malakas na bagyo o ng malalaking suliranin natin; maaari ring magsindi tayo ng kandila upang mapalagay ang ating kalooban at maalala natin ang kabutih�n ng · oiyos na la ging nangangalaga sa atin, Sa anibersaryo ng binyag, makikita ·din ang mga nakasinding kandila sa hapag-kainan bilang paa lala sa atin ng ilaw ng pananampalataya na suminag sa ating pagkatao noong tayo'y buhusan ng tubig sa Bautister:yo. Mara ming paggagamitan pa ang nabendisyunang kandila, kay_a ito'y tiyak na matatagpuan sa tahanang Katoliko na sadyang nakakaa lam ng kanilang pananampalataya. Liban marahi l sa mga nabendisyunang butil ng Rosaryo, ang sakramen tal na higit na ginagamit sa katawan ng tao ay ang islcap�aryo ng mga Cannelitas. Ito ay nabubuo ng dalawang ku wad�radong telang kulay kayumanggi (hindi nalubhang mahalaga ang mga larawang itinahi dito), na, pinagkabit ng maliit na tali o k�ya'y "ribbon" at ito ay ,isinusuot sa leeg at nakapatong sa balilcat ng nagsusuot. Karamihan sa atin ay- naging kasapi na rr.arahil sa kayumangging iskapular na ito - noong . tumanggap tayo ng Unang Komunyon, ngunit tiyak na hindi natin lubhang nau-• nawaan kung ano i to noon. Ang pagsusuot ng mga iskapularyo ay nagsimula pa noong tinatawag na Middle Ages, ·o Gitnang Kasaysayan ng Mundo. No ong panahong iyon, may mga pangkaraniwang mamamayan la mang na pinayagang sumapi sa mga Ordeng relihiyoso bilang- oblates, . o· katulong na kas�pi. Sita ay nakisama sa mga dasal at mabubu-
223
ting gawa ng mga Pari, at sila ay pinayagang magsuot ng damit pangmonasteryo. Ang pangmonasteryong iskapularyo ( buhat sa salitang Latin, scapula, na ang ibig sabihin ay paypay) ay isang ma habang tela na naisusuot sa ibabaw ng ulo ng Pari, nakalaylay sa kanyang harapan at likuran, at nakapatong sa kanyang damit. Upang huwag makasagabal sa pagtratrabaho at pangkaraniwang gawaln, ay mahabang telang ito ay pinaiksi ng pinaiksi, hanggang sa naging kasingliit na lamang ng iskapular natin sa panahong ito. May lablngwalong uri ng mga iskapularyo na ginagamit nating mga Katoliko sa panahong ilo ngayon, at ang bawat isa ay naaayon sa iba't-ibang Ordeng relihiyoso. Ngunit, ang pinakapopular ay ang kayumangging iskapularyo ng Orden ng mga Carmelita, na ang na tatanging patron ay ang Mahal na Birhen ng Bundok Carmel. Ito ay naging popular marahil dahil sa isang pangitaln ni San Simon Stock, na, naging Superyor Heneral ng Ordeng Carmelitan noong ika labingtatlong daangtaon. Nagpakita ang Banal na Birhen kay San Simon, at ayon sa kanya, ay nangako ang Mahal na Birhen, na, si numang magsuot ng kanyang kayumangging iskapularyo ay hindi mamamatay na may kasalanang mortal. Ang pangi taing ito ni San Simon ay isang taimtim na tradis yon, at hindi bagay ng pananampalataya, at hindi na kinakailangang paniwalaan pa natin. Ngunit, tunay man o hindi ang pangitain ni yang iyon, tandaan lamang natin na maraming mga Papa na ang nag-udyok sa ating magsuot ng kayumangging iskapularyong ito bilang tanda ng pagmamahal natin at pagbibigay debosyon sa Ma hal na Birhen. Kapag nagsuot tayo nito, ipinapailalim natin ang ating sarili sa pangangalaga ng ating Banal na Ina.; at kapag tayo ay naging tunay na kasapi nito, tayo'y nakikihati sa mga Misa, mga dasal, at mga mabubuting gawa ng Ordeng Carmelitan. Sa halip na telang iskapularyo maaari nating suot o dala-dala, bilang tanda ng pag-aalay natin ng ating sarili sa Ina ng Diyos.
224
Ika-15 Kabanata
DASAL Ang Ano at ang Balclt ng Dasal
Marahil ay hindi natin alam, na, isang malaking· pribilehiyo para sa atin ang makausap ang Diyos sa pamamagitan ng da sal. !sipin na Jamang natin kung gaano kalagim ang buhay ng tao; kung pinasiya ng Diyos na balutin ang Sa rili sa kahiwaga an at pabayaan na ang taong humula ng kanyang dapat na ga win. Kung walang pag-uusap na mamagitan sa Diyos at sa tao, tayo'y magmimistulang bapor sa gitna ng dagat na walang sag wan o walang radyong makakatawag sa pampang - walang direk siyon, walang patutunguhan, walang kahihinatnan. Ang kahulugan ng dasal na i to : "ang pagtataas ng at ing di wa at · puso sa Diyos." Itinataas natin ang a ting cliwa sa Diyos kapag itinutungo natin ang ating pag-iisip sa Kanya, tulad ng pagbibigay atensiyon natin sa isang taong kinakausap, na, nais .nating makaunawa sa gusto nating malaman niya ; o, kaya'y ka png may kumakausap sa atin at binibigyan natin siya ng ganap na atensiyon sapagkat gusto nating maunawa�n ang lahat ng gusto niyang sabihin. Itinataas natin ang ating puso sa Diyos, kapag ipinairal natin ang ating pasiya sa isang pagmamahal sa Diyos ; tu lad ng -isang asawang tumitingin ng pagsang-ayon sa kanyang kabiyak na nagpapasuso ng anak, na, nagpapairal ng kanyang pagmamahal sa kapuwa ( kahit na i to ay hindi' na niya sinabi pa ) . Kung walang dasal, walang kaligta·san. Likas s a tao ang roag dasal sapagkat siya ay nil ikha ng Diyos a t tagatanggap ng Kan yang biyaya. A_ng ating kaluluwa a t katawan ay gawa ng Diyos. Tayo'y pag-aari Niya. Lahat ng bagay na dumating sa atin ay galing sa Diyos ; umaasa tayo. sa Kanya, ka):lit na sa hanging gi nagamit natin sa paghinga. Dahil sa relasyon nating ito sa Diyos, utang natin sa Kan ya ang tungkuling magdasal. Ang pagdadasal ay hinihingi ng ka tarungan, isang pagkakautang na dapat bayaran, at hindi Jamang isang magandang pagpapakita na ginagawa natin.
225 1 5 Mga Snkramento at Daso!
Una sa lahat, dapat nating kilalanin ang ,valang hanggang karnaharlikaan ng Diyos, bilang Mananakop, Panginoon at Ta gapamahala ng b uong sangnilikha. Ito nng pangunahing layunin 1g das.i.: . Ang sapa t na pagbibigay da.1< ila sa Diyos ang naging unnng layunin �:-i diwa ni Jesukristo nang lalay Niya ang Sarili sa Krus ; at ito riu ,''1& naging unang layunin Niya sa pagdada sal ng, "Sambahin ang Ngalan Mo." Ito rin ang dapat na ·ma ging unang layunin na•ts sa ating pagdadasal. Kailangan din nating kilalanin ang walang hanggang kabu• tihan ng Diyos, sa pasasalamat sa lahat ng biyayang ibinigay Niya sa atin. Sa bawat grasyang kinilala natin na nagbuhat sa Diyo'.., marahil ay l ibo-libo pang mga grasya ang tinanggap na t in, ngunit hindi natin malalaman hanggang sa ipinakita ng Di yos ang kabuuan ng Kanyang piano para sa atin doon sa kawa1:...ng nanggan. Tayo'y tulad ng maliliit na batang kumikilala sa p gmamahal ng ating ina kapag binibigyan tayo ng pagkain o kaya·y ginagamot ang ating mga sugat; o kaya'y kumikilala sa p:igmamahal ng ating ama kapag binibigyan tayo ng laruan o nakikipaglaro sa atin - ngunit, hindi natin nalalaman ang la hat ng pangangalagang ginagawa nila, ang pagpaplano at pag aala-ala, kasama na ng mga pagsasakripisyo nila upang maibi· gay ang higit pa sa pangangailangan natin. Kaya nga may utang na loob tayo sa Diyos, hindi lamang sa mga handog na alam nating nanggaling sa Kanya, kundi lalong-lalo na sa mga re galoug hindi natin nalalaman ngunit ibinigay pala Niya. Ito ang · angalawang layunin ng dasal. s��agkat tayo'y pag-aari ng Diyos, tungkulin natin ang maging matapat sa Kanya. Tayo'y nilikha Niya, higit pa sa pagkakagawa ng relohero sa isang relo. May k.:irapatan Siyang hingin sa atin ang anupamang bagay. Kapag sinuway natin ang Diyos, higit pa ito sa paglapastangan ng isang suwail na anak na nagbuhat ng kamay la ban sa mapagmahal niyang ina. Kung may kal awan ang mga ang hel, tiyak n a - malalagim sila sa kasamaan ng kasalanan, sapagkat ito'y pagsuway na walang kapantay sa-.kagustuhan ng Diyos. Kara patdapat l am ang kung ganoon na, ang pangatlong layunin ng dasal ay ang pag-amin sa ating mga kasalanan, paghingi ng tawad sa Diyos dahil sa pagsuway nating i1o at pagbabayad ( d i to at hindi sa kabilang buhay) sa pagkakautang na bunga ng mga kasalanang iyon. May layunin pa ang dasal, at ito ang nasa huling bahagi ng
226
dasal-an g paghingi sa Diyos ng grasya a t biyayang kailangan na tin at ng ating kapuwa. Kapag hincl.i natin natupad ang naun� -ta tl!'.)ng layunin ng dasal, at ginawa natin ito bilang pagpilipit sa kamay ng Diyos upang bigyan tayo ng kailangan natin, mawawalan ng bisa aog ating dasal. Huwag tayong magtaka, kung ang dasal natin ay bumagsak sa lupa, tulad ng eroplanong hlndi naka rating sa patutunguhan. Kung sabagay, mainam na ang magkaroon ng dasal na humihiling, kaysa , wala maski na anong dasal. Sa ganoong uri ng dasal ay mayroon ding kaunting pagdakila sa Diyos, sapag kat kahit paano'y kinikilala nating ang lahat ng mabubuting bagay ay nanggagaling sa Kanya. Ngun it, kung ang lahat na lamang ng dasal natin ay panay "Bigyan Mo ako nito . . . '' hindi natin matutu pad ang tungkulin natin sa Diyos. Kat>ag tayo'y gumawa ng dasal na humihiling at humingi tayo sa Diy6s ng ating mga kinakailangan, alam n a ng Diyos ang tung kol sa mga bagay na iyon. Higit kanino pa man, alam ng Diyos kung ano talaga ang kailangan natin. Alam na Niya i to sa simula't simula pa lamang. Sa dasal na humihiling, higit lamang nating na bibigyan ng atensiyon ang. sarili nating pangangailangan kung ang . dasal ay para sa a tin; kung ang dasal na humihiling ay para, sa iba, nagb.-akaroon naman tayo ng pagkakataon upang mapairal ang pag mamahal natin para sa kapuwa. I to ang dahilan kung bakit nais ng Diyos na mag-alay tayo ng dasal na humihiling sa Kanya, al hindi dahil sa nais Niyang paaalalahanan pa natin Siya ng mga panga ngailangan natin o 11g ating ka·puwa. Alam ng Diyos kung ano ang kailangan natin, nguni t nais Niyang malaman din natin ito ; at higit sa lahat, nais Niyang magkaroon tayo ng sapat na pagpapahalaga sa Kanya sa paghiling nating ito. Pagsamba, · pasasalamat, pagsisisi at paghiling : ang apat na ba gay na ito ang layunin ng dasal. Tandaan natin, na kapag tayo'y nagdasal sa Mahal na Birhen at sa mga santo't sanla, sumasamba rin tayo sa Diyos. Dioadakila natin ang Diyos sa pagdakila sa Kanyang Ina at sa Kanyang mina mahal na mga kaibigan. Pinupuri natin ang Diyos sa pagbibigay galang sa mga Obra maestra ng Kanyang grasya. Natutuwa ang Diyos kapag hiniling natin ang tulong ng mga kapuwa kasapi na tin sa Katawang Mistiko ni Kristo, na ngayo'y matagwnpay nang nasa Langit. Kasiyahan ng Diyos na kilalanin ang pakikiisa natin kay Kristo bilang Puno natin ; na kilalanin natin ang pakikisama
227
natin sa isa't-isa dito sa lupa, at ang pangangailangan nating urna sa sa ating Mahal na Ina at mga kapatid sa langit. Hindi tayo mga anghel. Tayo'y mga nilikhang may ispiritual na kaluluwa at katawang pisikal. Ito ang buong tao-katawan at kaluluwa-na, nagkakautang ng p agsamba sa Diyos. Tulad n g ina asahan natin kung ganoon, ang pinakapangunahing uri ng dasal ay ang tinatawag na dasal na sinasabi (vocal prayer) ; sa dasal na ito ay nagsasama ang diwa at ang puso at ang bahagi ng katawang may kinalaman sa pagsasalita upang i;nag-alay sa Diyos ng papuri, pasasalamat, pagsisisi, at kahilingan n a karapatan Niya. Hindi na kinakailangang marlnlg p a ang dasal n a sinasabi. Ka limitan ay nagdadasal tayo ng tahimik, ngunit ·gumagalaw naman ang ating dila at labi, tulad nang pagdadasal natin ng Rosaryo, ka pag nag-iisa tayo. Ngunit, kapag ginamit natin ang salita ng dasal, k ahit na ang pagsasambit natin ng salitang iyon ay sa loob lamang natin at hindi naririnig, tinatawag pa ring dasal na sinasabi ang dasal na iyon. Kung minsan, may mga kilos ding maaaring tawagin bilang dasal na sinasabi. Ang taimtim na pagluhod sa harap ni Je sus sn Banal na Sakramento, halimbawa; ang pag-aan�anda, o ang pagyuko ng ulo kapag narinig natin ang Kanyang Pangalan : �g mga kilos na ito ay tinat awag ding dasal ng sinasabi, kahit na wa lang salitang tunay na sinasabi. Kapag may grupo na nagdasal, tiyak na ang dasal na si nasabi nila ay dasal na maririnig. Hindi nilikha ng Diyos ang tao upang malungkot na nag-iisa. Nilikha Niya tayo upang ma kisalamuha sa ating kapuwa, una bilang kasapi ng pamilya, at pagkatapos ay ng higit na malaking pulutong, na, binubuo ng maraming mga pamilya, at tinatawag nating lipunan. Higit na kasiya-siya sa Diyos ang pagdadasal ng isang gru po o pulutong. Sa simula p a ng kasaysayan ng daigdig, naging pagpapahiwatig na ng ating pagkakaisa ang pagdadasal na ito ng isang pulutong, isang tanikalang nagbubuklod sa ating lahat bilang magkakapatid sa Diyos. Para sa mga Katoliko, higit na rnakabulugan ito, sapagkat nakikita dito ang pagkakaisa natin sa Katawang Mistiko ni Kristo, at sa p agkakaisang ito ay na bibigyan ng higit na bisa ang ating pagdadasal, kaysa kung nag iisa lamang tayong nagdadasal. Ang pagdadasal ng isang pulu tong ay matatawag pa natin bilang dasal ni Kristo :_ "Kung sa an may dalawa o tatlong nagkakasama d ahil sa Akin, Ako ay
228
nasa gitna nila," wika ni Jesus ( Mateo 18 :20 ). Kaya nga ang pagdadasal ng isang pamilyang nagdadasal ng sabay-sabay o ng isang pulutong o grupo na sabay-sabay nagdadasal, ay higit n a mabisa, · higit n a kasiya-siya s a Diyos. Maraming mga dasal na pangpulutong tulad ng Rosaryo at rnga dasal sa nobena, kapag dinasal ng isang pulutong na hin di opisyal, ang ibinibilang sa mga pansariling darol. Ngunit kapag ang Iglesiya, na, siyang Katawang Mistiko ni Kristo, ay nagdasal sa . Ngalan Niya, para sa lahat ng mga kasapi Nito ito ang tinatawag nating dasal na pangliturhiya. Ang Misa ay dasal na pangliturhiya. Ang Banal na Tungkulin, na kinakaila ngang dasalin ng Pari bawat araw, ay dasal na pangliturhiya. Ang mga sakramento, mga konsagrasyon, at mga opisyal na bendisyon ng Iglesiya - ang mga ito'y dasal na paogliturhiya din. Ang dasal na pangliturhiya ay )aging dasal na pangpulu tong, kahit na , isang tao lamang . nasasangkot - tulad halim bawa ng Paring nagdadasal ng Banal na Oficio - sapagkat sa dasal na pangliturhiya, ang kabuuan ng Iglesiya mismo ang nag dadasal. Ang nagdadasal ay si Kristo sa Kanyang Katawang Mistiko ( ikaw at ako ay kasama dito ), kahit na Siya ay nag dadasal sa pamamagitan lamang ng iisang kumakatawang tao. Liban sa dasal na sinasabi, may nakatataas na uri ng da sal pa, na tinatawag na dasal na pangdiwa o pagninilay-nilay. Ang higit na ginagamit na dasal na pangdiwa ay tinatawag na medltasyon. S a dasal na pangdiwa, ang pag-iisip at ang puso ang nagpapairal sa dasal, at walang ginagamit na bahagi ng katawang may kaugnayan sa pagsasalita at wala ring ginaga mit na mga salita. Hindi ito katulad ng tahimik na dasal na sinasabi, sapagkat dito ay gumagamit pa tayo ng salita. Masa sabi natin na ang ubod ng dasal na pangdiwa ay ito: pinaba bayan nating ang Diyos ang kumausap sa atin, sa halip na ta yo ang kumausap sa Kanya. Sa uri ng dasal na pangdiwang tinatawag na meditasyon ay pinag-iisipan nating mabuti ang isang katotohanan ng ating pananampalataya, o isang bahagi ng buhay ni Kristo o ng Kan yang mga santo. Ginagawa natin ito, hindi upang madagdagan natin ang ating nalalaman tungkol sa kanila ( ito ay pag-aaral na), kungdi upang madagdagan ang ating pananampalataya, pag-asa at pagmamahal, sa pamamagitan ng pagpapairal sa sa riling buhay natin ng katotohanan o buhay ni Kristong pinag-
229
iisipan natin. lsang mahusay na aklat na ating magagamit sa medilasyon. ay ang Bagong Tipan, k3sama na ng maraming mga libtong ispiritual na sadyang .sinulat para dito. Lahat tll.yo'y nagmemeditasyon nang hindi natin nalalaman, tulad nang kung nag-iisip tayo ng malalim sa mga misteryo ng Rosaryo o kaya'y sa mga paghihirap ni Kristo sa Via Crucis. Ngunit, upang hi git na maging dakila ang ating kabanalan, marahil makakabuti sa ating gumawa ng ponnal na pagninilay-nilay arav 1-araw, ka hit na labing limang minuto man �mang, sa katahi mikan ng ating silid:tulugan. Sa kabila ng meditasyon, may h.igit na mataas na uri ng dasal na pangdiwa pa :. ang kontemplasyon. Sa kontemplasyon , ganap na tumitigil ang pag-iiral ng diwa at pag-iisip, at ito'y nntutuon sa Diyos ng buong pagmamahal, at · nasisiyahan n a la mang n a masilayan ang Maykapal sa Kanyang kaganapan. Di to'y pinauubaya na natin sa Diyos lrung ano ang nais Niyang maganap sa ating kaluluwa. At kung inaakala nati_ng ito'y ma _hirap gawin , isipin na lamang natin noong huli tayong lumu hod sa simbahan at wala tayong ginawa liban lamang sa tumi ngin ng taimtim sa tabernakulo at walang laman ang ating pag iisip liban lamang sa Kanya. Kahit na walang sal itang nabuo sa ating dila o sa isipan, kahit na walang tayong ginawang anuman, ay nakaranas tayo ng katahimikan ng kaluluwa, kapa· yapaan ng damdamin at pinagbagong lakas ng loob. Ngayon a)' alam natin kung ano ang tawag sa ginawa nating iyon noon : ito ang kontemplasyon. Sa katunayan, marami sa atin ang sobrang makipag-usap sa Diyos. Hindi natin bin ibigyan ng ganap na pagkakataon ang Diyos na Siya naman ang kumausap sa atin. Bakit h.indi natin Siya pagbigyan paminsan-min san? Tiyak na masosorpresa tayo kapag ginawa natin iyon. Dasal n a Umaabot sa Dlyos Kakaunti lamang sa atin ang nagkaroon n a ng pribile hiyong makausap ng personal ang Presidente ng Pilipinas, o ng pribi lebiyong magkaroon ng pribadong pakikipanayam sa Banal na Papa. Ngunit, kapag nabigyan tayo ng pribilehiyong i to, tiyak na alam nating dapat tayong maging maingaj sa lahat ng ating
280
sasabihin at makilcinig tayo ng mabuti sa anumang sasa bihin sa atin ng mara-ngal na mga taong ito. At gan yan din ang hini• hingi, at higi t pa, ng pakikipag-usap natin sa pinakamarangal na lumikha sa a tin, ang Diyos - kailangang bigyan natin ng ganap na atensiyon ang ating pagdadasal, upang ito ay hindi maging loko-lokohan lamang. Walang magic na ispiritual sa mga salita lamang, kahi t na paramihin pa natin ang mga ito. · Bago Niya dinasa l ang sariling panalangin, ang Arna Namin, sinabi ni Jesus : "Nguni t sa pag dadasal, huwag ninyong pararnihin ang rnga sali ta tulad ng gi nagawa ng mga pagano ; pagkat akala nila'y rnaririnig sila ka pag nagsalita si la ng marami. Kaya't huwag kayong tumulad sa . kanila" ( Mateo 6 :7-8 ). H indi winawalang halaga ng a ting Panginoon ang la bis na pagdadasal ; sa halip ay ilcinagagalit Ni ya ang pagdadasal ng napakarami kung wala namang ni la laman ang mg_a dasal na iyon. Ang . tairntim na pagdadasal ng sampung butil ng Rosaryo ay hi!,,-rit na makasisiya sa Diyos, kaysa pagdadasal ng rnadali ng buong Rosaryo basta matapos Jang ito. Dapat na simulan natin ang pagdadasal sa pamamagitan ng pagtutuon ng a ting diwa at damdamin sa Diyos :_ sa pagbuo · ng a ting isfpang magdasal ng mabuti : at pagtutuon ng ating pag-iisip, kung hindi man sa mga salita ng dasal, ay sa Kanya, na ating kinakausap. Mahalagang magkaroon tayo- ng ganitong Jayi.m in, sapagkat madaling magsuot kung saan-saan ang ating pag-iisip habang tayo'y nagdarasal. Mahirap ang magdasal. Ang isipan ng tao'y hindi sanay sa rnatinding pagkokonsentrasyon. Higi t n_a mahirap ito; kapag ang problemang bumabagabag sa ating pag-iisip, o kaya'y may inaalala tayo o kapag tayo'y p�od. At siempre naman, si Satanas ay !aging nag-aabang upang iba ling sa iba ang ating pag-iisip habang tayo ay nagdadasal. Ngunit hindi magiging problema ito sa atin, kung sa pag dadasal ay . magiging tai rntirn tayo at tuwing mapapabaling sa ihang bagay ang ating pag-iisip ay muli natin itong ibabalik sa ating pagdadasal. Ngunit, kapag ang pagbabaling na tin sa ibang bagay ng ating pag-iisip a y talagang sinasadya natin, da hil sa wala tayong interes sa afing ginagawa, ang pagdadasal natin ay" hindi magiging tunay na pagdadasal. Hinihingi ng Diyos na gawin natin ang bagay na ito sa abot ng ating makakaya.
231
Alam Niya ang paghihirap natin, at hindi Niya tayo sisihin sa mga bagay na hindI natin talaga magagawa. Sa katunayan, higit na nasisiyahan ang Diyos kapag patuloy ang taimtim nating pagdadasal sa likod ng maraming mga na kakagulong bagay. Higit na mahalaga ang pagdadasal natin kung ganoon , dahil sa may paghihirap tayong ginagawa para sa Diyos. Ito rin ang sagot sa taong ayaw magdasal. dahil sa wala siyang "gana." l(ung siya ay magdadasal ng taimtim, kahit na siya ay wala sa "mood" na magdasal, higit na masisiyahan ang Diyos sapagkat nangangahulugan ito na napagtagumpayan niya ang ka· tamarang iyon. Ang pagdadasal ay ti.mgkulin natin sa . Diyos, a t kailangang gampanan kahit n a gusto natin o ayaw. Liban sa pagdadasal ng buoog taimtim, kailangang manala• ngio tayo ng buong kababaang-loob dahil sa tinatanggap nating tayo'y walang kabuluhan kungdi lamang dahil sa Diyos. Ang dasal at kataasang-loob ay dalawang maglcasalungat na bagay. Ang taong mayabang ay · mahihirapang magdasal, sapagkat ang akala niya'y hindi na niya kailangan ang sinupamao kungdi ang sarili lamang. Mahirap para sa kanya ang magyuko ng ulo at lumuhod upa[_!g tanggapin ang katotohanang siya ay abo lamang sa mata ng Diyos. Ito ang dahllan kung baldt ang ka_taasang-Joob o ka• yabangan ang slyang paslmula ng pananampalataya. Sa dasal na humihiling, may pangatlong pangangailangan, at i lo ay ang pagkakaroon natin ,ng marubdob na paghahangad na makamit ang hinihingi nating grasya sa Diyos. Kung min· san ay humihingi tayo ng grasya sa Diyos kahit na . hindi natin tunay na kailangan ito. Sa ganitong pagkakataon, ang pagdadasal natin ay parang pampataba Jamang sa sarili nating konsicnsiya, ngunit hindi ito nagiging tunay na pagdadasal. Kaya, halimbawa, ang taong mahilig sa sobrang pagkain ay maaaring magdasal upang magkaroon ng grasyarig kahinahunan, ngunit sa kanyang damdamin ay hindi naman niya tunay na niloob na iwasan ang kanyang ginagawa. 0 kaya'y ang taong mahilig sa kamunduhan ay maaaring magdasal upang siya ay magkaroon ng grasya ng kalinisang puri, ngunit talaga namang ayaw niyang iwasan ang okasyon ng kanyang mga pagkakasala. Wala tayong karapatang humingi ng grasya sa Diyos kung hindi natin gagawin ang tung kulin natin sa bagay na ito ; o hindi man lamang aalisin ang mga _h adlang sa pag-iral ng grasya sa ating kaluluwa.
232
Bilang huling halimbawa, nariyan ang taong maaaring hu mingi ng dagdag na grasya ng pag-fbig, ngunit hindi n;iman siya tumitigil sa pagkakalat ng nakakasakit na lsismis, o kaya'y ayaw niyang makipagbati sa kanyang kaaway sa opisina, o ka ya'y tumatanggi pa rin siyang kilalanin ang Intsik o kaya ·y Negro bilang tunay na kapatid niya sa Diyos. Kasama ng kataasang-loob, .ang kawalan ng karidad o pag mamahal ay malaking hadlang sa pagbubunga ng dasal. Wala tayong karapatang · umasa na pakikinggan ng Diyos ang a ting dasal, ktmg tumatanggi tayong kumilala sa alinmang kalulu wang -nilikha ng Diyos, kaluluwang naging dahilan ng kamata yan ni Kristo dito sa lupa. Hindi makakara ling sa · Diyos ang pagdarasal nating ito, kung i to'y pinabibigat ng kawalan ng pagmamahal. Minsan, sa isang klase sa Katekismo, tinanong ng Pari ang isang bata, "Lagi bang sinasagot ng Diyos ang ating mga da sal?" "Opo, Padre," ang sagot ng bata. " Kung ganoon, " tanong ng Pari, "ay bakit hindi natin lagi tinatanggap ang bagay na hinihiling natin sa Kanya?" Nag-isip sandali ang · bata bago su magot. "Kasi, Padre," wika ng bata, "lagi ngang sinasagot ng Diyos ang dasal natin, pero kung minsan ang sagot Niya ay Oo, at kung minsan naman ay hlndl." Tama ·a ng sagot ng batang iyon, ngunit hiodi pa kumpleto. Ang Diyos ay hindi sumasagot ng hindi lamang, sa isang tunay na dasal. Kung minsan ang sagot ng Diyos ay i to, " Hindi ko ibibigay ang hinihingi mo ; · ang bagay na iyan ay makakahad lang at hindi makakatulong sa pagtungo mo sa langit. Bibig yan kita ng ibang bagay sa halip ng hinihingi mo, isang bagay na higit na makakabuti sa iyo." Ito ay mauunawaan ng kahit na ordinaryong pag-iisip ng tao Jamang. Halimbawa·ng may dala wang taong gulang pa lamang ·na bata na nagandahan sa isang makinang na kul �'lo, kaya hinihingi niya ito sa kanyang inay ! upang mapaglaru niya. Hindi ibibigay ito ng kanyang inay �a bata kahit na ano pa man ang gawin niya, ngunit kung ma runong ang kanyang inay, hindi lamang siya tatanggi: Maaaring bigyan niya ng kutsarang makintab din o kaya'y lumang pala yok na aluminyo upang mapaglaruan ng bata. Maaaring parang nadaya ang bata ngunit kung nakakaintindi na siya, magpapa salamat pa siya sa ginawang ilo ng kanyang ina.
7
233
Kung minsan, humihingi tayo ng mga bagay na sa buorig akala natin ay sadyang makakabuti · sa a tin : higit na mabuting hanapbuhay, higit na kalusugan, o kaya'y ang biyaya ng pagda ting ng bagong sanggol sa pamilya. Ngunit, maaaring hindi ang mga bagay na ito ang alam ng Diyos na makakabuti sa atin. Sa kawalang hanggan ng Kanyang kaalaman . ay nakikita ng Di yos ang magiging bisa sa atin at sa ating k apuwa ng lahat ng -bagay na mangyayari sa atin. Maaaring ang higit na mabuting hanapbuhay ngayon ay mangahulugan ng pagkawala ng ating pananampalataya sa kinabukasan. Ang higit na kal usugan ay maaaring mangahulugan ng pagkawala ng kinakailangari nating pakinabang na ating tinatanggap sa pagpapakasakit na nangya yari sa ating sarili o kaya'y sa kapuwa. Ang pagdating ng ba gong sanggol sa pamilyang ito ay maaaring- mangahulugan n g pagkawala ng kaluluwa sa susunod n a ara«.. Anuman ang hi ngin patin sa Diyos, hindi ito ibibigay sa atin kung hindi rin lamang ito makakatulong sa pagkamit natin ng ating kapala ran : ang walang h anggang kaligayahang naghihin tay sa atin sa langit kasama Niya. Nangyayari din ito kahit na sa mga ispiritual na kahilingan natin. Maaaring ako ay tinutuligsa ng napakalakas na tukso, mga tuksong naglalagay sa akin sa malubhang panganib ng pagkakasala, at umuubos sa · aking lakas na ispiri tual. "O, kung mawawala Iamang sana ang mga tuksong i to," ii sipin ko, "at matagpuan ko ang katahimikan ng damdamin, marahil ay hi git na mabut i ang pagdadasal ko at higit na magiging mabuti ang aking pananampalataya !" Kaya hihingin ko ngayon sa Di yos ang grasya n g kalinisang puri, o kahlnahunan o tiyaga o karidad. Ngunit, sa piano ng Diyos, ang aking landas patungo sa kabanalan ay ang mabatong daan ng araw-araw na pakiki baka ·at pakikipaglaban. Nagdadasal akong maligtas sa tukso, ngunit ang tatanggapin ko lamang ay ang grasyang kakailanga nin ko upang maharap ang susunod n a tuksong darat ing sa aking harapan. Ganito ang naging karanasan ni San Pablo, kaya huwag ta yong magtaka kung ganito rin ang mangyari sa atin. "Binibig yan ako ng isang tinik sa· laman," wika ni San Pablo sa atin ( 2 Corint io 12 :7-9 ), "isang anghel ni Satanas, upang sampalin ako - baka ako magmayabang. Dahil dito ay makai tlo na akong dumadalangin sa Panginoon upang ilayo sa akin ang gayong ba-
234
gay. Ngunit isinagot Niya sa aki n : 'Sapat na sa iyo ang aking biyaya, sapagkat ang aking kapangyarihan ay nagiging sakdal sa kahinaan.' Kaya t>uong galak akong . nagmamapuri sa aking mga kah inaan upang suma-akin ang k_apangyari han ni Kristo." Kung bindi man natin matutularan si · San Pablo sa kanyang pagpupuri sa kanyang kahinaan, marahi l ay pasiya na ng D i yos na pasanin natin ang mga kahinaang i to hanggang sa wakas. Ngayon ay nasa ika-apat na katangian na tayo ng tunay na dasal. Hindi lamang buong taim tim ang . ating pagdadasal, na mayroong damdamin tayo ng kawalang pag-asa li ban lamang sa Diyos at may tap,'\t na pagnanasang makam!t ang hinihiVng natin sa Kanya ; kailangang ang pagdadasal natin ay may halong pagmamahal at pagtitiwala sa Kanyang kabutihan. Nanganga hulugan ito na ang pagdadasal natin ay tulad ng_ pagdadasal ng batang nagt_it iwalang ang kanyang dasal ay pakikinggan at sa sagutin ng Diyos. Kasama ng pagtiriwalang i to ay ang pagpapai lalim natin sa higit na nakakataas na katal inuhan ng Diyos, na, nagmamahal sa aiin at nagnanasa ng lahat ng makakabu ti sa atin. Kung hindi rnakakabuti sa atin ang ating hinihingi, paba bayaan na lamang natin sa Kanya ang pagpili ng kahal ili nito. Ngunlt, nanhdwala tayong paki.Jdnggan Niya at sasagutln ang atlng dasal. Kung_ hindi oatin pinaniniwalaan i to ng buong pu• so, ang dasal natin ay hiodi magiging tunay na clasal. May isang uri ng dasal na rnaaari nating ialay ng walang kasamang kundisyon. Ito ang pagdadasal na ting tayo'y maka rating sa langit at para sa grasyang kinakailangan natin upang makarating doon. Kapag ganito ang hinihingi natin sa dasal, alam naling ito rin ang nais ng Diyos para sa atin. Ang Kan· yang pasiya at ang pasiya natin ay nagiging isa. Sa pagkakata• ong ito ang ating dasal ay tiyak na sasagutin Ni ya, kung may ikalima at panghuling katangian i to ng dasal : ang pagtitiyaga. Ang taong hindi nagsasawang magdasal upang makatanggap ng grasya at kaligtasan ay tiyak na makakacating sa langit. Kinakailangan ang pagtit iyaga sa Jahat ng uri ng dasal. Hindi tayo mawawalan ng pag-asa, kapag tinandaan lamang na· tin na alinman ang naising gawin ng' Diyos, i to ay gagawin Ni ya sa sariling paraan at sa panahong nais Niyang gawin i to. Maaaring nagdadasal tayo upang magsisi o kaya'y magbago ang isang taong mahal natin. Maaaring matukso tayung mawalan ng
235
pag-asa, dahil sa wala tayong nakikitang pagbabago sa kanya . Pagkatapos ay maalaala nating ang pinakamahalagang bagay ay ang kanyang kaligtasan, at hindi ang panglabas na pagbabago lamnng. ng makapagbibigay katuwaan sa a tin. Kung piliin ng Diyos na sagutin ang- ating dasal sa pamamagitan ng pagbibi· gay ng grasya sa taong iyon upang makagawa siya ng · ganap na pagsisisi sa huling sandali ng kanyang buhay - pues, ma." susunod ang Kany�ng loob. Anuman ang maging kasagutan ng Diyos tungkol sa dasal natin para sa ating kapuwa, kailangang manatili ang pagtitiwala natin sa Kanya. Sa katunayan, hanggang hindi tayo nakakarating sa Jangil, ay hindi natin malalaman ang lahat ng mga regalo at grasyang tinanggap natin bilang sagot sa ating mga dasal, na, noon ay inakala nating hindi Niya sinagot. Kung minsan ay inaakala nating nasagot na Niya i to ; ngunit, sa kalimitan ay hindi. Para Kanlno Alen Magdadasal? Una sa lahat, magdadasal ako para sa aking sarili, upang magkaroon ako ng grasyang mabuhay at mamatay sa grasya. Ito ba ay mapagsarili? Hindi naman. Ito ang tunay na uri ng pagmamahal sa sarili, ang uri ng pagmamahal sa sariling nais ng Diyos para sa atin. Sa ilalim ng Diyos, ang bawat isa sa a tin ang tagapangalagc;i ng kanya-kanyang kaluluwa, at ang · una nating tungkulin ay ang makamit ang walang hanggang pakiki sama muli sa Kanya doon sa kabilang buhay. Kapag hindi na• tin natupad ang tungkuling iyan, bigo na rin t"ayo sa lahat ng bagay. Wala nang. higit na mahalaga pa kaysa pagdadasal na ting magkaroon tayo ng maligayang kamatayan - para sa gras ya ng hullrig pagtftlyaga, wika nga. Ang bawat araw natin ay dapat na magsimula sa pagdadasal natin ng ganito. "Diyos ko, ibigay mo sana sa akin ang grasyang kinakailangan ko upang masunod ang Iyong loob dito at maging maligaya kasama Mo sa kabilang buhay." Ang tunay na uri ng pagmamahal sa sari Ii - ang marub dob na pagnanasang mabuhay a t mamatay sa grasya ng Diyos - ang siya ring sukatan ng pagmamahal natin sa kapuwa : "Ma hal in mo ang iyong kapuwa tulad ng iyong sari Ii : Kaya nga ang pagdadasal _ upang mapabuti ang ispiritualidad ng ating ka-
236
puwa ay h lgit na nangingibabaw sa mga dasal nating humihi ngi ng kabutihan ng mundong ito para sa ating sarili. Tinanong na i to ni Jesus, "Sino ang aking kapuwa?" Ang aking kapuwa ay sinumang nangangailangan ng aking tulong. Sa mga bagay na ispiritual, kasama na ·r i to ang buong daigdig, at ang mga kaluluwang nasa purgatoryo. Ngunit, may iba't-ibang uri ng tungkulin namang dapat garnpanan tungkol sa pagdadasal natin sa ating kapuwa. Una ay ang tungkulin natin para sa mga taong higit na malapit sa a tin ; ang mag-asawa'y dapat na magdasal para sa ikabubuti ng kanya-kanyang kabiyak, ang mga magulang at· para sa kani kanilang mga kapatid. Ang susunod na tungkuLin ay ang tungkol sa a ting mga kamag-anak at mga kaibigan - at higit sa lahat ay para sa ating mga kalaban o kagal it, kung mayroon man. Hinihingi ng utang na loob na magdasal din tayo para sa ·a ting pinagkakautangan, lalong-lalo na sa pinagkakautangan natin ng mga bagay na ispiritual, tulad ng Banal na Papa, ng ating Obis po, ng ating Pastor, at iba pang mga Pari sa ating parokya. Sa pagsisikap nating magdasal ayon sa diwa ni Kristo, tayo'y mag dadasal para sa Kanyang Iglesiya, para sa lahat ng mga Obis po, mga Pari at mga relihiyoso - sapagkat sa pamamagitan nila nagaganap ang gawain ni Kristo dito sa lupa. Magdasal tayo para sa sar iLing bayan at para sa ating mga pamunuan, upang buong talino nilang maiguhit ang tadhana ng ating bayan ayon sa. pasiya ng Diyos. Tayo'y magdadasal, kung tunay na marubdob ang ating konsiensiya, para sa lahat ng ta ong nasaktan natin, lalo na para sa mga taong ang · ispirituali dad ay nasaktan dahll sa ating masamang halimbawa, pagpapa baya o kabiguan ng ating pagmamahal. "Diyos ko, wala namang kaluluwang mapariwara dahil sa aking pagkukulang," ito ay da sal na dapat nating sambitin lagi. At dapat din tayong magdasal para sa mga kal uluwang nasa purgatoryo, sapagkat ang mga ka luluwang i to ay wala nang iba pang aasahan kungdi tayo na la mang upang mawala ang kanilang paghihirap. Maaaring maantig ang ating puso ng labis na pagmamahal upang gawin pa natin ang "Magi ting na gawaln ng Karidad." I to ang pag-aalay natin sa Diyos alang-alang sa mga kaluluwang na sa purgatoryo, ng lahat ng mga indulgensiyang makakamit na tin at lahat ng kasiya-siyang gawain natin sa buhay na it o, ka sama na ng lahat ng mga indulgensiya na maaaring makamit at
237
lahat ng mga dasal at kasiya-siyang gawaing naialay sa atirr ng ating kapuwn pagkatapos og ating sariliog kamatayan. Ito ang pinakadakilang gawain ng ating pagmamahal para sa mga nag hihirap na mga kaluluwa. Alang-alang sa kanila ay ipinauubaya na natin ng ganap ang ating sarili sa Awa at Katarungan ng Diyos, sapagkat ipinapasiya nating tumungo sa kawalang hanggan na hubad at walang hawak sa kamay. Alam na natin ngayon kung bakit ito tinawag na Magltlog oa gawaln ng Karldad. Sa kabilang dako, hindi naman nawawala sa atin ang na kakalinis, na grasya ng Sakramento ng Huling PagpapahJd, o ng anumang grasyang matatanggap natin sa buhay na ito. Ang grasya ay personal na handog ng Diyos sa tao na hindi maaaring ipa lipa t-lipat sa iba. Ang tangi nating iniaalay sa mga naghihirap na kaluluwa ay ang kasiya-siyailg halaga, ang nakakahinging-tawad na pakinabang ng ating mga dasal at mabubuting gawa, kasama ng mga dasal at mabubuting gawa ng iba para sa atin. Ang mga ito lamang ay napakalaki · na. Napakarami nating dapat ipagdasal : rnga misyonaryo, rnga makasalanan, mga pagano bukod pa sa ating nabanggi t na. Isang mabuting gawain ang ilista ang mga ito sa papel at tuwing uma ga, bago tayo magdasal, ay basahin riatin ito. Kung makalimutan pa natin, sabihin na lamang natin na "para sa lahat ng nasa J istahan ko," at ito ay sapat na rin. Si Tomas at ang kanyang asawa, ayon sa i sang istorya, ay napadaan sa isang simbahan pagkatapos nilang mamili. Wika ng asawa ni Tomas, "Pumasok muna tayo sa simbahan at dumalaw tayo." Sagot naman ni Tomas, "Sayang Jang. Hindi naman natin dala ang ating dasalan." Tila hindi kapani-paniwala ang ist oryang i to, ano po? Ma rahil naman ay alam ng mga Katolikong nakakaunawa na, na, sinuman ay maaaring makipag-usap sa Di yos sa pamamagitan ng sarili nilang pananalita. Sa katunayan, ilaq sa pinakamabu ti nar.ing pagdadasal ay ang likas na pagtatapat natin ng nasa damdamin natin sa Diyos, at hindi na natin iniisi p pa kung ma gnnda ang pagkakasabi natin nito o hindi. Napatunayan na natin ito sa ating sarili, lalong-lalo na kapag ang pagdadasal natin ay hindi na nntin ginagamitan ng salita at isinisentro lamang natin ang at ing diwa at puso sa Diyos na ating kinakausap at · inaan yayahang sumagot sa atin.
238"
Nguni t, may ilang mahahalagang dasal t ayong dapat isaulo. Pag-gising f\a l i n a umaga at hindi pa tayo lubusang nawawalan ng ;;ntok, mnbuti para sa atin aog lumuhod at magdasal ng da sal na alam na oatin. Kung gabi rin, malimit tayong nagpapa salamat sa pagdadasal ng mga dasal na mt:: moryado na natin upang bind! na higi t na mapagod pa ang ating pag-iisjp. Sa pagkakataong ganito, malaya na ang ating pag-i isip sa paggawa ng bagong sa1ita ng dasal, kaya nabibigyan natin ng hlgit na atensiyon ang kahulugan ng ating dinadasal mismo. Ngunit, tandaan din natin, na tungkol sa mga memoryadong dnsal, hindi na lubhang mahalaga na bigyan ng lubusang atensiyon pa ang tunay na kahulugan ng mga sali taog ginagamit natin. Sapat ,na ang ituon · natin ang ating buhay na diwang puno ng pana nampalataya, pagtitiwala at pagmamahal, sa Diyos m ismo. Ang mahalagang dasal na dapat natjng isaulo ay ang Arna N amin, ang Aba Ginoong Maria, .ang "Sumasampalataya Ako," ang "N,10gungumpisal Ako," ans- Luwalhati sa Arna, at ang akto ng Pananampalataya, Pag-asa, at Pagmamahal, at ng Pagsisjsi. Ang Arna Namin ang pinakaganap na dasal na bigay sa atin ni Jesus Mismo nang hilingjn sa Kanya ng mga Apostol ang, "Pangino on, turuan Mo kaming rnagdasal." Ang malaking bahagi ng Aba Gi noong Maria ay gali ng din sa inspiradong dahon ng mga Ebanghel yo ; wala nang higit na magandang pagbati sa Mahal na Bi'rhen l iban sa mga salitang winika sa kanya ng Oiyos sa pamamagitan nina Arkanghcl Gabriel at San ta Isabel. Sa pamamagitan ng Sumasampalataya Ako ay pinanariwa natin ang ating paniniwala sa pinakamahalagnng mga mis teryo ng Pa nanampalatayang Kristiynno. I to ay galing pa sa simula mismo ng kasaysayan ng ating Jglcsiya at isa sa pinakamatandang dasal natin. Ang Nangungumplsal Ako naman ay dasal na ginagamit ng Iglesiya 's a Kanyang liturhiya bilang paghahanda sa Misa at sa Banal na Komunyon, at dito ay sabay-sabay nating iki nukumpisal ang ating pagkakasala at humihingi tayo ng tulong sa I h:it ng mga santo at mga anghel sa ,langit. Ang Luwalh.ati sa Arna ay maikling dasal Jamang, ngun i t mahalaga sapagkat nagbibigay papuri, daki la at pagsamba sa Santisima Trinidad. Ang gawafn ng Pananam palataya, Pag-asa at Pagmamahal ay mga dasal na mahalaga rin, sapagkat napapa11ariwa natin ang kahalagahan ng mga bagay na itong naisama sa ating kaluluwa noong Binyag. At nng Akto ng
23 9
Pagsisisi ay kailangan natin . upang maipaliwanag ang a ting ka lungkutan sa ating mga kasalanan at ang nais makamtan natin ang kapatawaran ng Diyos. Bago magsimula at pagkatapos ng dasal, tayo ay nag-aantanda. Ang tanda ng Krus ay sagisag ng paggalang at paghingi ng tulong ng Diyos upang maging makabuluhan ang ating dasal. Ito ay pag dakila sa dalawang maha lagang k atotohanan ng Kris tiyanismo : ang Santisima Trinidad at ang Pagkakatubos natin . Kapag sinam bit natin ang, "Sa ngalan ng . . . " ipinagtatapat natin ang panini wala natin sa kaisahan ng Diyos. Kapag sinabi nating, "ng Arna, ng Anak, ng Espiritu Santo,'' ipinagtat apat nating naniniwala tayo na may Tatlong Pcrsonas sa Tisang Diyos. A t sa pag-aantanda natin o paggawa ng Krus sa noo, dibdib at magkabilang balikat, ay ipi nagtatapat ang ating matibay na paniniwala na t inubos ni Jesus ang sangkatauhan. Bilang mga bata, natutuhan natin sa kat esismo na dapat ta yong magdasal sa umaga pagkagising natin, sa gabi bago tayo ma tulog, bago tayo kumain at pagkatapos nito, at sa sandali ng mga tukso: Mabubuting oras ito ng pagdadasal, ngunit ang tunay na sagot sa tanong na "Kai Ian ako dapat magclasal ?" ay, "Sa .Iahat ng sandal i ." Si Jesus Mismo ang nagsabi niyan at si nabi Niyang . . . "Lagi silang magdasal a t huwag mawalan n g pc:g-asa" - ( Lukas 1 8 : 1 ) , at inulit rin ito ng mga Apostol sa kanilar.g inga Su\at. Lagi tayong magdadasal, tuwing inihahando_g natin an� bawat sandali ng ating buhay sa Diyos at sa pagsasagawa ng Kany��ng loob . Ang bawat araw natin ay dapat magsimula sa pag-aa!ay na i to ng a ting sarili at ng araw na iyon sa Diyos. Ang pag-aalay na ito ay maaaring sa ·s ari Ii na ling salita mismo : "O Diyos ko, lahat ng aking gagawin, sasabihin, iisipin at pagpa pakas;ikit sa araw na i to ay gagawi n ko, sasabihi_n, iisipin a t da danasin alang-alang sa pagmamahal ko sa Iyo:· Pagka tapos nito ay kailangan sikapin na ting gawing karapa tdapat ang araw na ito sa pamamagitan ng pagsunod sa Kanyang Pasiya. Sa sandali ng paghihirap ng kalooban, m;;tkakabu t i sa ating ulilin ang pag-aalay na iyon. Sariwain lamang natin sa saril ii'lg, "Ang lahat ng ito ay para sa Diyos," at ito ay makakabawas na sa a t ing mabibigat na pasanin. Hindi kasal anan ang hindi magdasal sa umaga. Ngunit, malaki ang nawawala sa atin, kung sisimulan natin ang ating araw na hi ndi tayo nagbigay ng pag-aalay sa Diyos.
240
lka-16 na Kabanata ANG AMA NAMIN Ang Plnakamabusay na Dasal Kapag may nais tayong matutuhan, humihingi tayo ng payo sa isang eksperto sa bagay na iyon. Kaya nga, isang inspirasyon ang naganap nang isa sa mga Apostol ni Jesus ang nakiusap sa Kanyang, "Panginoon, turuan Mo kaming magdasal." Sinagot ni Jesus hindi lamang ang alagad na iyon, kungdi tayong lahat na rin na maaaring mabubuhay pa. Ang sagot Niya ay ang dasal na tinatawag nating Arna Namln, na matatagpuan sa kabuuan nito sa i ka-anim na kabanata ng Ebanghelyo ni San Mateo. Karapatdapat na tinawag bilang Dasal ng ating Panginoon ang Arna Namin. Ang Panginoon mismo na Diyos ang nagbigay sa atin nito. Sino pa nga l iban sa Diyos ang higit na makakaalam kune anong uri ng dasal ang dapat na gawin nating panalangin sa Kanya ? Hindi kataka-takang ginagamit i to ng Iglesiya ng walang sawa sa Misa at sa ibang seremonyas pa ng liturhiya. Hindi rin katakataka na ang Arna Namin ang pinakapaboritong clasal ng Iahat ng Kristiyano, saan man siya matagpuan sa mundong ito. At sapagkat lagi natin itong dinadasal, mahalagang maunawaan na tin ang kayamanan at kahulugan ng mga salita ng dasal na ito. "Arna Namin," ito ang simula, "sumalangit ka." Sa kaunting mga salitang i to ay nabuo ang malawak na pagsasanib ng pag-iisip at clamdamin. Una, ay nariyan ang may pi tagang pagkatakot na pribilehiyong ibinigay sa atin upang tawagin bilang Arna ang Diyos na banal al walang hanggan, ang Panginoon ng buong sangnilikha. Nariyan ang pag-iisip ng Kanyang pagrnamahal para sa atin, d i lamang bilang pangkalahatan, kungdi para sa isa't-isa. Mula sa Kanyang pagmamahal para sa akin, nilikha Niya ako - sapagka t mula s a kawalanghanggan a y inibig na Niya ang larawan k o na nasa Kanyang banal na diwa, at ninais Niyang makasama ako sa langit. Nariyan ang Kanyang pagmamahal sa akin, na, siyang nag sanib sa aking kaluluwa sa Kanya sa . pamamagitan ng grasya ng kabanalan, kung kaya ako'y di lamang naging ut1:1sari Niya, kungdi anak pa Niyang rnahal.
241 1 6 M:ia
Sakr:uncnlo a l Da,al
Nariyan ang Kanyang pagmamahal para sa akin, ·na, · nag-uud yok sa Kanyang pangalagaan ako sa lahat ng sandali sa· pamama gi� ng Kanyang grasya, at kulang na nga lamang na kunin Niya ang aking kalayaan upang dalhin Niya ,akong maluwalhat-l sa Kanya sa langit. Kung minsan nakakalimutan nating lahat ang p·ag aalaala sa atin ng Diyos ay tunay na personal. lniisip nating na pakaraming lubha ng tao sa mundong ito - halos. higit na sa da lawang bilyon at kalahati tayong lahat - at inaakala nating ang pag-aalaala ng Diyos para sa lahat ay naha_hati sa bilang n a ito. Ngunit, ang Diyos ay walang hanggan at walang kabuluhan sa Kanya ang mga bilang. Ang pagmamah;il Niya para sa ating lahat ay hindi nahahati, bagkus ay nabubuhos pa nga ito ng · buong-buo para sa isa't-isa sa atin. Ito ang dapat nating tandaan at alala hanin kapag sinabi nating, "Ama nam.in, sumasalangit ka." Mahalaga rin ang salitang Namln. Ang dasal ng ating Pangi noon ay dasal na ganap na pagmamahal : ng pagmainahal sa _Diyos, na pinag-aalayan natin ng a ting sarili n g walang pasubal i ; ng pag mamahal para sa ating kapuwa, na, pinagnanasaan nating ma bigyan din ng grasyang hinihingi natin para sa sarili. Ito ay dasal ng pagkakaisa ng mga Kristiyano, ng pagkaka-isa-natin-sa-Diyos isang dasal na gumagamit ng tayo, Kami, namln, upang paalala hanan ang nananalangin · na ito ay dapat dasalin ng pusong walang pag-iimbot. "Sambahin ang ngalan Mo," patuloy natin, at dito ay tinupad natin ang pinakamahalagang tungkuliri ng lahat ng dasal : ang pa-gs dakila at pagpupuri sa Diyos. Ang buong layunin ng ating pag kakalikha ay ang pagbibigay natin ng · luwalhati sa Diyos, bilang gawa ng Kanyang kamay at buhay na saksi ng - Kanyang kabutihan, awa at kapangyarihan. Sa piping dila ng walang buhay na kali kasan na nagbibigay luwalhati sa Diyos sa katotohanang sila ay nalik.ha, ay idinadagdag natin ang higit na· dakilang pagpupuri ng . malalayang puso at diJa. Higit na alingawngaw p·a ang narito sa dakilang awit ng mga anghel sa gabi ng Pasko: "�uwalhati sa Diyos sa kataas-taasan ! " Ngunit, hindi pa rin tayo nasisiyahan s;i papuring tinatanggap ng Diyos. Dahil sa minamahal natin Siya, hindi tayo masisiyahan hanggang ang lahat ng tao sa buong daigdig ay maging tapat Ni-• yang alagad n a nagbibigay ·n g walang katapusang papuri. Kaya ang dasal natin ay, "Mapasa amin ang kaharian Mo." _Dinadasal
242
nating nawa'y matagpuan ng grasya. ng Diyos ang landas pahmgo sa puso ng Iahat ng tao, upang maitatag a_ng Kanrang kahari�n ng Pag-ibig. Dinadasal nating sana'y matupad ang mga salita ni Kristo: "na, magkakaroon ng isang kawan at iisang pastol" ; na, ang nakikitang kaharian ni Kristo dito sa lupa, na walang .iba kungdi ang Kany·an g Jglesiya, · ang magi-ng ligtas na daungan ng buong sangkatauhan. Dinadasal din· natin, ang pagdating ng Kan yang kaharian sa langit, uparig tayong lahat na naging dahi,lan ng pagkamatay ni Jesus ay makasama Niya sa Kanyang walang hang gang kaluwalhatian. Lalong lumakas ang mga puso't mga kainay ng bawat misyonaryo sa . buong daigdig, kapag milyon-milyon s a ating mga Katoliko ang nagdadasal ng, "Mapasa amin ang kaha rian Mo !" "Sundin ang Iool;, Mo, dito sa -lupa para ng sa langit." Na�a'y sundin ka ng lahat ng tao sa mundong ito ng buong laya at ka• galakan, tulad ng lahat ng mg� anghel, ·mga santo't banal na ka· san1a Mo sa langit Panginoon ! Napakadaling sabihin ng mga sali tang ito, Ialo na kung ang ipinagdadasal natin ay ang ganap na pagsunod ng ating kapuwa. Ngunit, upang isagawa ang mga sali tang ito sa sariling buhay natin, nakakatagpo tayo ng kaunting kahirapan. Maliwanag ria ang mga salitang Sundin ang loob Mo, ay mawawalan ng kabuluhan, kung hindi natin isasagawa ito. Upang maging mabisa ito · sa sarili- nating buhay, kailangang tapu sin na natin ang pagbubuntong-hininga, pag-aangal at pagka-awa sa sarili. Nangangahulugan ito ng pagtataas ng noo sa pagbalikat natin ng mga problema at · paghaharap sa mga kabiguan ng bawai araw. Para sa akin, ang kahulugan ng "Sundin ang loob Mo," ·a y "Kung ano · ang nais Mo, Diyos ko, ay nais ko rin, kahit ·na ito ay magdulot ng sakit sa akin ; . nagtitiwala akong bibigyan Mo ako ng grasya upang magawa ito." Nagsimula ang Dasal ng ating. ,Pangino(?n sa pagbibigay halaga . sa mga bagay na nauukol �a Diyo� : sa Kanyang kaluwalhatian at kadakilaan - kaluwalhatian, Ialo na sa pagsunod ng tao sa Kan yang pasiya: Ngayon naman, babaling tayo sa ating panganga• ilangan. Alam ng mabubuting mga -magulang ang pangangailangan ng kanilang mga anak par� sa pagkain, damit, bahay, . mga libro, la ruan, at iba pang mga bagay. Ngunit· kahit na, n a . tutuwa pa rin ang isang magulang kapag binigyang halaga ng· kaniyang anak
24S
a!'}g nagbigay sa kanya ng mga bagay na talagang dapat niyang tanggapin. Natutuwa ang magulang kapag humingi ang kanyang �nak ng isang bagay, bagay na sadya namang ibibigay sa kanya. Nakikita natin sa magulang na ito ang pagmamahal-magulang ng Diyos, na, kwnakasangkapan sa kanila sa mundong �to. Hindi kataka-taka, kung ganoon, na ang pangalawang bahagi ng Dasal ng ating Panginoon ay nauukol sa pangangailangan n g nagdadasal nito. Kung tao lamang ang gumawa ng dasal na ito, lnarahil ay napak�abang listahan na ng ating pangangailangan ang nadagdag. Ngunit, sa loob ng siyam na mga salita Jamang ay nabigkas ng ating Panginoong Jesukristo ang kabuuan ng nais nating sabihin : "Bigyan Mo kami ngayon ng aming kakanin sa araw-araw." Ang salitang "kakanin" ay sumasakop na sa Jahat ng ating pangangailangan, hindi lamang sa katawan, kungdi pati na rin sa kaluluwa. Kung gusto natin ay maidadagdag natin ang bawat isa nating pangangailangan, ngunit hindi na kinakailangan sapagkat sa Joob ng siyam na salitang iyan ay napapaloob na ang Jahat ng ilais nating sabihin. Ang salitang araw-araw, at nadidiinan ng salitang ngayon, ay mahalaga. Wari bang nais ipaalala sa atin ni Jesus, tuwing dadasa lin natin ang Arna· Namin, ang Kanyang walang kamatayang Pa ngaral sa Bundok : "Kaya't sinasabi ko sa inyo : huwag kayong mabalisa ng dahil sa inyong buhay, ano ang inyong kakanin o sa inyong katawan, kung ano ang inyong daram tin . . . Masdan ninyo ang mga ibon sa himpapawid . . . Masdan ninyo kung paano lumaJaki ang mga Jiryo sa parang . . . gaano pa kayo, 0 mga taong ka• kaunti ang pananampalataya !" ( Mateo 6 :25-30 ). "Huwag tayong mag-alaala," iyan ang wika ni Jesus sa atin. Huwag tayong mabahala kung umuJan man· bukas at hindi matu loy ang ating party, o kaya'y mawalan tayo ng trabaho sa isang linggo, o kaya'y maging kanser pala ang ating sakit na nararam daman. Alam ng Diyos ang buong istorya, inaala-ala Niya tayo, at ano man ang mangyari Siya ay kasama natin Jagi, kaya ito'y hindi magiging kasingsama tulad ng kinatatakutar, natin. Ang _pag subok ngayon ay sapat na . muna para kaninuman ; hingin nat�n ang pangangailangan natin sa araw na ito : sa tulong ng Diyos, ma kakaya nating harapin ang kinabukasan, pagdating nito. At ngayon, dumating na ang pinakamahirap na bahagi ng Dasal ng ating Panginoon : "at patawarin · mo kami ng aming mga
244
utang, para ng pagpapatawad namin sa nangagkakautang sa . amin." Madaling hilingin sa Diyos na patawarin ang a ting pagkakasala ; ngunit, mahirap kung minsan na hilinging patawarin tayo sa mga kasalanang ito, tulad ng pagpapatawad natin sa kasalanang naga wa sa atin ng ating kapuwa. Lalong-lalo na i to, kung tayo'y tunay na nasaktan sa kamay ng pi_nagkakatiwalaang kaibigan, o kaya'y nagdusa ng walang katarungan sa kamay ng isang iginagalang. Ngunit, kung nais nating mapatawad, k_al langang magpatawad tayo : "Sapagkat kung patatawarin ninyo ang mga tao sa kanilang mga kasalanan, patatawarin din kayo ng inyong Amang nasa Ian.git. Ngunit kung hindi kayo magpapatawad sa mga tao ay hindi rin kayo patatawarin ng inyong Arna sa mga kasalanan ninyo" ( Mateo 6 : 1 4-15). Dito natin matalagpuan ang ubod ng buhay at puso ng Kristiyanismo - sa pagsasagawa, sa malayang pagbibigay ng pag mamahal sa nagkasala sa kabila ng pagkamuhi natin sa kasalanang nagawa niya. Sabi rin ni Kristo, "Datapwa't sinasabi ko sa inyo : Ibigin ninyo ang inyong mga kaaway at idalangin ang sa inyo'y nagsisiusig, upang kayo ay maging mga anak ng inyong Arna sa langit, na nagpapasikat ng kanyang araw sa masasama at mabu buti at nagpapaulan sa mga maluwid a t hindi man" ( Mateo 5 :44-45 ). Ito ang ating tatak bilang pag-aari !Ii Kristo. I to,. wika nga, ang nagpapakita kung sino ang lalaki at kung sino ang bata . Dahil sa kahirapang i lo na mahalin ng ganap ang at ing kapuwa, !ala na ang ating mga kaaway - ay nauunawaan natin ang matin• ding pangangailangan ng grasya ng Diyos upang matulungan ta• yang mapaglagumpayan ang tukso. Kaya 1nilagay ni Jesus sa ating mga labi ang pangwakas na pakiusap sa Kanyang dasal : "At huwag mo kaming ipahintulot sa tukso, bagkus iadya mo kami sa ma s:.ma." Hindi nagpapahintulot sa tukso ang Diyos. Ang kahulugan · ng mga sali tang iyon ay "Pangalagaan tayo laban sa ·tukso. sa tulo_n g ng Kanyang grasyang magpapalakas sa atin upang mapaglabanan natin ang tuksong lubhang n:::ipakalakas." Sinusubt1kan tayo ng Diyos, tulad ng ginawa Niyang pagsubok kay Abraham sa pag• uutos sa kanyang isakripisyo ang kanyang anak na si Isaac. Ngunit ito ay hindi panunukso - nianapa'y isang paraan upang matiyak Niya ang katapatan ng kanyang alagad, upang higit Niyang ma higyan ng ganlimpala at biyaya.
245
"ladya mo kai:ni sa masama." Pangalagaan Mo kami, 0, Arna, labap sa sakit ng kataw·an; ayon sa Inyong pasiya ; ngunit, higit sa lahat, laban sa sakit na maaaring kumapit sa kaluluwa. At sa pagtatapos na ito, nasabi na natin ang pinakaganap na dasal.
lka-17 Kabanata ANG BIBLIYA Blnabasa. ba Nlnyo ang Btbllya? Makakarating, tayo sa langit kahit na hindi natin basahin ang · Bibliya. Kung ito'y kasinungalingan, tiyak n a maraming tao na ang nawalan ng pag-asa. Kung kinakailangang basahin ang Bibliya upang makarating sa langit, ang pintuan · ng langit ay tiyak na sarado n a para sa karamihan ng mga taong nabuhay bago n aim• bento ang imprenta. . Alam natin n a hindi ibinatay ni Jesus sa pagkakaroon o pag basa ng Bibliya ang katubusan rig bawat nilalang. Hindi inutu san ni Jesus ang Kanyang mga Apostol ng, "Humayo kayo at sulatin ninyo ang lahat ng aking sinabi upang mabasa ito ng mga tao." Ang sabi ni Jesus ay, "Humayo kayo at mangaral ! Hu mayo kayo at magturo !" Sa pamamagitan ng binibigkas na salita ay ikinalat ang mga katotohanan ni Jesus. Tutoo nga na ang ilan sa rnga Apostol at ang kanilang mga kasama, tulad nina Lukas at Marcos, ay sumulat tungkol sa buhay at mga pangaral ng ating Panginoon. Nguni t ang mga pagtuturo ng mga Apo�tol sa parnamagitan ng binibigkas n a salita ay tunay na salita din ng Diyos tulad ng mga naisulat na gawang matatagpuan natin sa Bagorig Tipan ng Bibliya. Ang binigkas na pangaral ng mga Apostol ay naisalin mula sa henerasyon hanggang sa susunod na henerasyon sa pamama gitan ng mga Papa at mga Obispo ng_ lglesiya Katolika. Ang sa litang Latin para sa mga bagay naisalin-salin ay traditio kaya ang mga binigkas na mga pangaral na ito ng mga Apostol ay tinawag ngayong Tradisyon ng lglesiya. Ang mga tradisyong nagbuhat pa sa panahon ni Kristo at ng mga Apostolo at ang Bibliya ay magka singtimbang .sa halaga bilang pinagmulan ng mga banal na katoto hanan. Kinakailangang suriin natin ito kapuwa upang magkaroon tayo ng ganap na kaalaman tungkol kay Kristo at sa Kanyang mga turo. Sa . katunayan, maraming bahagi ng Bibliya ang mahirap nating maunawaan kung wala tayong mga Tradisyong gagamitina p·a gsusuri ng mga ito.
247
Pagkaraan ng maraming taon, ang mga binigkas na turo ng mga Apostol ay naisulat din - karamfhan dito ay inilagay sa papel ng mga naunang manunulat na Kristiyano, na, tinatawag nating mga Arna ng Iglesiya. Karamihan sa m ga Tradi syon ng I glesiya ay napadakila na sa mga pahayag n g m ga Konseho n g Iglesiya at ang mga pahayag na ex cathedra n g m ga Papa. Sa huling pag susulit, tanging ang I glesiy� lamang ang mak
